Dyrektywa UE o ochronie sygnalistów – podstawowe obowiązki pracodawców

Unijna dyrektywa o sygnalistach ma na celu stworzenie silnego systemu ochrony osób zgłaszających naruszenia w miejscu pracy oraz promowanie kultury przejrzystości i odpowiedzialności w organizacjach. Kto podlega unijnym przepisom, kogo chronią i jakie wymagania stawiają przed pracodawcami?

Dyrektywa UE o ochronie sygnalistów – dlaczego powstała?

Powstanie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii wynika z przekonania o konieczności zapewnienia ochrony sygnalistom oraz z potrzeby ujednolicenia związanego z tą kwestią prawa w poszczególnych krajach członkowskich. Osoby informujące o nieprawidłowościach uznaje się za mające istotne znaczenie dla ochrony interesu publicznego i zdrowia, poprawy bezpieczeństwa czy walki z korupcją i innymi niezgodnymi z prawem praktykami. Dyrektywa UE o ochronie sygnalistów na celu promowanie kultury odpowiedzialności i przejrzystości w organizacjach i wspieranie egzekwowania i przestrzegania prawa UE. Ogólnie rzecz biorąc, przepisy te mają na celu utworzenie bezpiecznego i sprzyjającego środowiska dla sygnalistów tak, aby mogli oni zgłaszać nieprawidłowości, bez obawy o negatywne konsekwencje.

Obowiązki pracodawców w świetle dyrektywy o sygnalistach

Dyrektywa UE obliguje pracodawców do podjęcia szeregu działań zapewniających ochronę osób zgłaszających nieprawidłowości, ale też stworzenia kanałów, które w poufny sposób pozwolą im informować o ewentualnych naruszeniach. Do najważniejszych obowiązków pracodawców można zatem zaliczyć:

• utworzenie wewnętrznych kanałów przyjmowania zgłoszeń – które umożliwią bezpieczne i w pełni poufne informowanie o nieprawidłowościach,
• zapewnienie ochrony sygnalistom – pracodawcy zobowiązani są do ochrony tożsamości sygnalisty, a także innych osób kluczowych dla danego zgłoszenia. Nikt z nieupoważnionych osób nie może mieć dostępu do danych sygnalisty,
• przekazanie informacji pracownikom i partnerom biznesowym o dostępnych kanałach zgłoszeń – pracodawcy mają obowiązek poinformowania swoich podwładnych i partnerów o udostępnianych kanałach i utworzonych procedurach,
• przekazanie informacji pracownikom i partnerom biznesowym o możliwości (wewnętrznej i zewnętrznej) dokonywania zgłoszeń,
• reagowanie na dokonane zgłoszenia – kolejnym obowiązkiem jest adekwatne reagowanie na zgłoszenia i podjęcie działań prowadzących do ich wyjaśnienia, jak również poinformowanie sygnalisty o przyjęciu jego zgłoszenia i zaplanowanych w związku z tym dalszych krokach,
• prowadzenie rejestru zgłoszeń – pracodawca zobligowany jest do dokumentowania zgłoszeń i prowadzenia ich rejestrów.

Dyrektywa o sygnalistach – kto podlega ochronie?

Dyrektywa UE o ochronie sygnalistów odnosi się zarówno do organizacji prywatnych, jak i publicznych. Ochrona ta dotyczy osób, które posiadają wiedzę na temat nieprawidłowości w miejscu pracy, bez względu na to, czy stosunek pracy trwa, zostanie dopiero nawiązany czy już ustał. Co więcej, sygnalistami mogą być również osoby pośrednio powiązane z organizacją, np. klienci czy partnerzy biznesowi. Ochrona przysługuje również osobom związanym z sygnalistą, które mogą mieć istotne znaczenie dla dokonania zgłoszenia.